انواع براکت ارتودنسی

انواع براکت ارتودنسی در درمان ناهنجاری‌های دندانی وجود دارد که هر یک برای اصلاح یکی از نقایص دندانی کاربرد دارند. برای رفع مشکلات و ناهنجاری‌های مختلف دندان با تشخیص دندانپزشک ارتودنسی از براکت متناسب با درمان مشکل، استفاده می‌شود. در این مقاله به بررسی انواع براکت ارتودنسی دندان می‌پردازیم.

قسمت های مختلف براکت ارتودنسی

براکت‌های ارتودنسی دندان از قطعات مختلف تشکیل شده‌اند، که هر قسمت دارای وظایف خاص خود است. در زیر به برخی از قسمت‌های مختلف براکت ارتودنسی اشاره شده است:

• پایه: پایه براکت که به سطح دندان چسبانده می‌شود، معمولاً از فلزهای استاندارد یا مواد شفاف مانند سرامیک ساخته می‌شود. این قسمت از براکت به دندان چسبیده و به عنوان پایه اصلی برای نصب سیم ارتودنسی عمل می‌کند.
• سطح براکت: این قسمت بر روی دندان قرار می‌گیرد و فشارهایی که بر اثر تغییر موقعیت دندان‌ها ایجاد می‌شوند، به سیم ارتودنسی منتقل می‌شود. طراحی این سطح براکت بر اساس نیازهای خاص جابجایی دندان‌ها صورت می‌گیرد.
• پایه مقاوم: برخی از براکت‌ها از پایه‌های مقاوم برخوردار هستند که باعث افزایش مقاومت در برابر فشارها می‌شوند.
• سلف لیگچ: این قسمت به عنوان محل قرارگیری سیم ارتودنتیکس یا همان آرچ‌وایر عمل می‌کند. اندازه و شکل این سلف لیگچ بستگی به نیازهای درمانی فرد دارد.
• کاپ: برخی از براکت‌ها کاپ‌هایی دارند که برای نگهداری بندهای الاستیک یا بندهای رزینی به کار می‌روند. این کاپ‌ها به دندان یا سلف لیگچ متصل می‌شوند.

هر یک از این قسمت‌ها به تنظیم و جابجایی دندان‌ها کمک می‌کنند و ارتودنتیست با توجه به نیازهای هر فرد، براکت‌های مناسب را انتخاب می‌کند.

تاثیر براکت های ارتودنسی بر دندان

براکت‌های ارتودنسی تاثیر بسیار زیادی بر دندان‌ها و ساختار دهانی دارند. این تاثیرات ممکن است به دلیل تغییرات فشارهای مکانیکی مثل جویدن، جابجایی دندان‌ها، و تغییرات در بافت‌های لثه باشند. در زیر به برخی از تاثیرات اصلی انواع براکت‌ ارتودنسی اشاره شده است:

• جابجایی دندان‌ها (تنظیم دندان‌ها): یکی از تاثیرات اصلی براکت‌ها، جابجایی دندان‌ها به جهت تنظیم و ترتیب صحیح آن‌ها است. براکت‌ها با استفاده از سیم‌ها و اجزای ارتودنسی فشارهای متناوبی را بر روی دندان‌ها ایجاد می‌کنند تا به تدریج آن‌ها را به مکان مورد نظر برسانند.
• تغییرات در بافت‌های لثه: فشارهای متناوب و تغییرات در موقعیت دندان‌ها می‌تواند به تغییرات در بافت‌های لثه منجر شود. این تغییرات ممکن است شامل تغییرات در ضخامت لثه و مقدار بافت‌های نرم دهانی باشد.
• تغییر در خط لبخند و چهره: هنگامی که دندان‌ها به درستی تنظیم می‌شوند، این می‌تواند به بهبود خط لبخند و شکل چهره فرد کمک کند. این تغییرات زیبایی ممکن است یکی از اثرات مثبت درمان ارتودنسی باشد.
• تغییر در تاب‌آوری دندان: براکت‌ها به عنوان یک سیستم مکانیکی عمل کرده و دندان‌ها را به تغییر و سازگاری با موقعیت جدید خود ترغیب می‌کنند. این فرآیند باعث افزایش تاب‌آوری دندان‌ها می‌شود.
• تاثیر بر بهداشت دهان: استفاده از براکت‌ها ممکن است به چالش‌های جدید در حفظ بهداشت دهان منجر شود. نیاز به تمیز کردن دقیق‌تر و استفاده از ابزارهای خاص برای حفظ بهداشت دهان از جمله تأثیرات جانبی است.

مهم است تا این تأثیرات تحت نظر پزشک ارتودنتیست قرار گیرد و برنامه درمانی مناسب با توجه به نیازها و وضعیت فرد تنظیم شود. همچنین، توجه به بهداشت دهان و پیروی از دستورات پزشک ارتودنتیست نقش مهمی در موفقیت درمان دارد.

انواع براکت ارتودنسی

براکت‌ها از جمله اجزای اصلی درمان ارتودنسی هستند و برای نگهداری از سیم‌های ارتودنسی و ایجاد فشارهای لازم بر روی دندان‌ها و جابجایی آن‌ها به کار می‌روند. انواع براکت‌ ارتودنسی عبارتند از:

• براکت‌های فلزی: این نوع براکت‌ها از جنس استیل یا آلیاژهای فلزی تشکیل شده‌اند. آن‌ها قدرت بالای جابجایی دندان‌ها را دارند و معمولاً براکت‌های استاندارد درمان ارتودنسی هستند.
• براکت‌های شفاف: این براکت‌ها از مواد شفاف مانند کریستال یا سرامیک ساخته شده‌اند، که ظاهر زیبایی دارند و کمتر دیده می‌شوند. آن‌ها به عنوان گزینه‌ای جذاب‌تر برای افرادی که نمی‌خواهند براکت‌های فلزی را داشته باشند، معرفی شده‌اند.
• براکت‌های لینگوال: این براکت‌ها در داخل دهان نصب می‌شوند و از دیدگان خارج هستند. آن‌ها روی سطح داخلی دندان‌ها قرار می‌گیرند و به همین دلیل از دید بیرونی مخفی می‌مانند. این گونه از براکت‌ها مخصوصاً برای افرادی که ممکن است در مورد ظاهر براکت‌ها نگران باشند، مناسب است.

هر یک از این انواع براکت‌ ارتودنسی مزایا و معایب خود را دارند و انتخاب بین آن‌ها بستگی به نیازهای بالینی، ترجیحات زیبایی، و اهداف درمانی فرد دارد. اطلاعات بیشتر و تصمیم نهایی در این زمینه باید توسط ارتودنتیست ارائه شود.

چند نوع براکت فلزی وجود دارد؟

بریس‌های فلزی به وسیله وارد کردن فشار آرام و تدریجی به اطراف دندان‌ها، به کار برده می‌شوند. با هدف هدایت دندان‌ها به جایگاه درستی از لثه و فک. انجام این پروسه باعث به حرکت درآوردن و جابجایی دندان‌ها می‌شوند. از براکت‌های فلزی معمولا برای رفع و درمان انواع گوناگونی از جمله مشکلاتی مانند، دندان‌های کج و مواردی همچون جلو بودن فک بالا یا پایین یا به اصطلاح پزشکی، اوربایت و آندربایت، کراس بایت و مال اکلوژن یا همان عدم هماهنگی بین دندان‌های بالا و پایین استفاده می‌شود. زمانی که برای رفع  این مشکلات براکت فلزی به کار گرفته شود، بیمار می‌تواند با انتخاب طیف وسیعی از کش‌های رنگی، ظاهری زیبا به براکت ارتودنسی مورد استفاده ببخشد و با روحیه‎ی بهتری روند درمان را طی کنند.

براکت ارتودنسی سرامیکی

در ساخت براکت‌های سرامیکی از آلیاژهای سرامیکی و موادکامپوزیتی مانند اکسید تیتانیوم استفاده می شود. به دلیل پایداری بالای و مشخص نبودن در ظاهر به دلیل رنگ نزدیکی که به رنگ دندان دارد. البته به دلیل مقاومت پایین این نوع براکت در مقابل شکستگی و ضربه، عمر کوتاهی دارد. در صورتی که بخواهیم مقاومت این نوع براکت ارتودنسی را افزایش دهیم باید از مقدار مواد بیشتری در ساخت آن استفاده شود. انجام این کار باعث سنگین شدن براکت سرامیکی می‌شود. براکت سرامیکی با توجه به رنگ روشنی که دارد، در ظاهر کمتر مشخص می‌شود و به دید می‌آید. بنابران در ساخت آنها از کش‌های شفاف و بی رنگ استفاده می‌شود، که به طور ماهانه توسط دندان پزشک باید تعویض شود.

مراقبت از براکت سرامیکی

پس در مراقبت‌ از آن باید نکات بهداشتی، با حساسیت و اهمیت بیشتری رعایت شود. به طور مثال در دوره‌ی درمان با براکت سرامیکی مصرف مواد غذایی که دارای رنگ‌‌های خوراکی هستند را به حداقل برسانیم. استفاده از دخانیات در این مدت کاملا ممنوع است. هزینه‌ی بالا، لک شدن سریع آن از معایبی این نوع براکت ارتودنسی است. به دلیل جنس زبری که دارد  باعث ساییدگی دندان‌ها می‌شود،  که باعث می‌شود بعضی از افراد از انتخاب آن منصرف شوند.  در مقایسه با براکت فلزی از هزینه بیشتری و اندازه‌ی بزرگتری برخوردار است. گران بودن این نوع براکت به دلیل کاربرد مواد کامپوزیتی گران قیمت در ساخت آن می‌باشد.

همچنین به دلیل اینکه در مقابل شکستی از مقاومت کمی برخوردار است بنابراین نمی‌توان نیروی زیادی بر روی آن اعمال کرد. بنابراین برای کاهش دادن احتمال شکستگی این نوع براکت باید از حداقل نیرو استفاده کرد. همین موضوع باعث افزایش طول پروسه‌ی درمان براکت سرامیکی نسبت به براکت فلزی شده است. که حدود یکسال و نیم تا دوسال طول می‌کشد. بعد از اتمام فرایند درمان، جدا کردن براکت‌های سرامیکی از دندان سخت و مشکل است. به دلیل شباهتی که جنس بافت دندان با جنس  براکت‌های سرامیکی دارد.

براکت‌ ارتودنسی پلاستیکی

در ساخت این نوع براکت‌ها از پلاستیک‌های مقام با قابلیت انعطاف بالا استفاده می‌شود. به دلیل خاصیت انعطاف پذیری که پلاستیک دارد، دچار شکستگی نمی‌شود. اگر در هنگام استفاده از براکت پلاستیکی نکات بهداشتی لازم رعایت نشود، بعد از گذشت زمان کوتاهی کارای خود را از دست می دهد. دچار تغییر رنگ می‌شود. به طور مثال در طول درمان با این براکت نباید مشروبات الکلی و انواع دخانیات استفاده شود. چرا که براکت پلاستیکی نسبت به این موارد از حساسیت بالایی برخوردار است.

در صورتی که بیمار تمایل داشته باشد براکت ارتودنسی استفاده کند که هزینه‌ی مناسبی داشته باشد. با ظاهری جذاب تر و طبیعی تر نمایان شود، استفاده از براکت پلاستیکی بهترین گزینه است. چرا که علاوه بر داشتن ظاهری بسیاری طبیعی که باعث می‌شود از فاصله‌ی دور دیده نشود. و نسبت به انواع دیگر براکت‌های ارتودنسی قیمت مناسب تری نیز دارد که باعث شده طرفداران زیادی را به سمت خود جذب کند.

براکت ارتودنسی خود باز شونده‌ی دیمون

پرطرفدارترین نوع براکت‌های مورد کاربرد در ارتودنسی دندان‌ها، براکت دیمون است. دیمون سرامیکی و شفاف به دلیل کاهش میزان جلب توجه، بیشترین تقاضا را دارند. زیرا فشار لازم برای مرتب کردن دندان‌ها به وسیله‌ی سیم آرچ، و حرکت دادن دندان‌ها به صورت تدریجی به سمت جایگاه مناسب را فراهم می کند. در درمان ناهنجاری‌های دندان‌ها از تکنولوژی پیشرفته تری نسبت به براکت‌های دیگر برخوردار است. در ساخت این نوع براکت از کش‌های پلاستیکی استفاده نمی‌شود، بلکه از براکت‌هایی که دارای قابلیت باز و بسته شدن هستند، استفاده می‌شود. پس اتصال سیم آرچ به براکت‌های دیمون توسط مکانیسم قفلی انجام می‌گیرد.  اگر تمیز کردن و مسواک زدن در اطراف سیم و براکت‌ها به راحتی انجام شود؛ دیگر مشکل تغییر رنگ کش‌ها را در این روش نخواهیم داشت. بنابراین لبخند افراد به صورت طبیعی تر نمایان می‌شود و از مشخص بودن این نوع براکت‌ها به صورت واضح جلوگیری می‌کند.

مزایای براکت دیمون

از مزایای مهم براکت‌های دیمون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. این نقاط قوت در رابطه با براکت دیمون به پارامترهای مانند سن بیمار، شدت و نوع ناهنجاری و عوامل بیولوژیکی هر فرد بستگی دارد.

• درد کمتر
• کاهش طول درمان تا 6 ماه
• برخورداری از ظاهر زیبا و شیک تر نسبت به انواع براکت‌های دیگر
• کاهش اصطکاک به دلیل آزادی حرکت دندان‌ها و حذف سایش و فرسودگی
• کاهش تعداد مراجعات به دندان پزشک به دلیل عدم استفاده از لیگاتورهای الاستیکی   
• مقرون به صرفه بودن. با توجه به اینکه   این نوع براکت ارتودنسی، هزینه بیشتری نسبت به انواع براکت‌های ارتودنسی دارد. زیرا در ساخت و عملکرد آن از یک سیستم جدید استفاده شده است. ولی هزینه مراجعات به دندان پزشک با کاهش تعداد جلسات ملاقات کمتر می‌شود.
• افزایش سلامت دهان و دندان. به دلیل عدم استفاده از کش‌های الاستیکی که بر اثر استفاده از مواد غذایی تغییر رنگ می‌دهند و مانع از تمیز کردن راحت اطراف براکت‌ها می‌شود.
• نتایج عالی و رضایت بخش. از آنجا که استفاده از براکت‌های دیمون عوارض کمتری برای بیمار دارد و از یک تکنولوژی پیشرفته تری در نحو‌ه‌ی عملکرد آن استفاده شده است. این باعث تنظیم بهتر و مرتب تر دندان‌ها می‌شود که بدین وسیله بیماران شاهد نتایج عالی استفاده از این نوع براکت خواهند بود.

براکت ارتودنسی نامرئی یا لینگوال

این نوع براکت ارتودنسی در داخل دندان قرار می‌گیرد که از دو جنس سرامیک و پلاستیک در ساخت آن استفاده می‌شود. اما کاربرد آن به نسبت براکت فلزی کمتر است. تنها مزیت براکت لینگوال نسبت به دیگر براکت‌های ارتودنسی، نامرئی بودن آن می‌باشد. اما دارای معایبی از جمله، هزینه بالا، تمیز کردن آن به صورت دشوار، عدم توانایی درمان در مواردی که ناهنجاری‌های شدید دارند است. همچنین طولانی بودن دوره درمان می‌باشد، که باعث شده طرفداران کمتری داشته باشد. البته از معایب پررنگ تر این نوع براکت ارتودنسی، نصب و جایگذاری سخت و دشوار آن است. همچنین افزایش تعداد مراجعات به متخصص و دندانپزشک نسبت به انواع براکت‌های ارتودنسی است.

ارتودنسی دندان با استفاده از براکت‌های لینگوال برای رفع مشکلاتی مانند تنظیم ارتفاع دندان، بستن و پر کردن فضاهای خالی بین دندان‌ها کاربرد فراوانی دارد. البته افرادی که دارای ناهنجاری‌های اوربایت عمیق عمودی هستند، نمی‌توانند برای رفع این مشکل از براکت‌های نامرئی استفاده کنند. به این صورت که قرارگیری دندان‌هایشان روی هم از شدت زیادی برخوردار است. در هنگام غذا خوردن فشار زیادی به براکت‌ها وارده شده که احتمال شکستن آنها را افزایش می‌دهد.

نکات بهداشتی در رابطه با استفاده از انواع براکت ارتودنسی

استفاده از انواع مختلف براکت‌ ارتودنسی، نیازمند یک‌سری مراقبت‌های ویژه است که عدم رعایت این نکات باعث شکستن زودهنگام این نوع براکت‌های ارتودنسی می‌شود. از جمله این نکات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مراقبت در هنگام غذا خوردن اولین نکته‌ای است که در رابطه با موضوع مراقبت نسبت به براکت‌های فلزی باید رعایت شود. به این شکل که فرد نباید غذاهای سفت مانند گوشت که جویدن آنها مشکل است، بخورد. یا خواکی‌های جویدنی مثل آدامس و همچنین غذاهای که دارای مقداری شیرینی زیاد هستند را در طول درمان استفاده کنند. و نباید میوه‌های سفت مانند سیب را گاز بزنند چونکه احتمال ترک برداشتن و شکستن این براکت‌ها مخصوصا براکت‌های سرامیکی وجود دارد.
• استفاده از نخ دندان به طور مرتب باید انجام شود تا با این کار تکه‌های کوچک باقی مانده از غذا از میان دندان‌ها خارج شود. باعث پوسیدگی و خرابی دندان‌ها در پروسه‌ی درمان ارتودنسی نشوند. برای شستشو دندان‌ها از مسواک مناسب با نوع براکت به کار رفته استفاده شود. به طور مثال برای مسواک زدن دندان‌های که برای رفع مشکلات آن از براکت فلزی استفاده شده باید از مسواک پروکسی استفاده شود. زیرا از سایش این نوع براکت جلوگیری کند.
• معمولا بعد از انجام ارتودنسی ، فرد برای مدت کوتاهی در این بخش‌ها، احساس سوزش دارد (به دلیل به وجود آمدن جراحت‌های کوچک و سطحی در لثه و دهان). برای برطرف کردن این مشکل می‌توان از آب نمک جهت شستشو دهان استفاده کرد. اما باید مراقب بود که استفاده‌ی بیش از حد از آب نمک با غلظت زیاد ممکن است باعث آسیب زدن به براکت ارتودنسی شود.